สภานิติบัญญัติของจีนจะนำเสียงจากสาธารณชนสู่การออกเป็นกฎหมายอย่างไร

จีนได้จัดการประชุม “สองสภา” ประจำปี ซึ่งประกอบด้วยสภาผู้แทนประชาชนแห่งชาติ (NPC) และสภาที่ปรึกษาทางการเมืองแห่งชาติ (CPPCC) ซึ่งกระบวนการออกกฎหมายของจีนได้รับความสนใจจากทั่วโลกอีกครั้ง

ในระบบนิติบัญญัติของจีน NPC และคณะกรรมการประจำ NPC ไม่เพียงแต่ทำหน้าที่ออกกฎหมาย แต่ยังเป็นช่องทางในการรับฟังความคิดเห็นของประชาชน แต่จากเสียงของประชาชนจะนำสู่การออกเป็นกฎหมายได้อย่างไร

คำตอบอยู่ในกรอบสถาบันที่ได้รับการออกแบบอย่างพิถีพิถัน ซึ่งช่วยให้มั่นใจว่าความคิดเห็นของสาธารณชนจะถูกผสมผสานอยู่ในทุกขั้นตอนของกระบวนการออกกฎหมาย

เจ้าหน้าที่ประสานงานด้านนิติบัญญัติให้คำปรึกษาแก่ประชาชนในเมืองก้านโจว มณฑลเจียงซี ทางตะวันออกของจีน เมื่อวันที่ 9 กันยายน 2567
(พีเพิลส์ เดลี่ ออนไลน์)

การเสนอร่างกฎหมาย

ในช่วงการประชุมของสภาผู้แทนประชาชนแห่งชาติ ครั้งที่ 14 ชุดที่ 2 เมื่อปี พ.ศ. 2567 สมาชิกสภาได้ยื่นญัตติ 298 ฉบับ โดยมี 292 ฉบับที่เกี่ยวข้องกับปัญหาทางกฎหมายโดยตรง ตั้งแต่การกำหนดและแก้ไขกฎหมาย ไปจนถึงการยกเลิกและการตีความกฎหมาย

เมื่อกำหนดแผนการออกกฎหมาย คณะกรรมการถาวรของ NPC จะพิจารณาข้อเสนอของสมาชิกสภาอย่างรอบคอบ ควบคู่ไปกับการวิเคราะห์ของผู้เชี่ยวชาญและความคิดเห็นจากประชาชน เนื่องจากสมาชิกสภา NPC มาจากทุกสาขาอาชีพ กระบวนการนี้จึงทำให้ประชาชนสามารถมีส่วนร่วมโดยตรงต่อกระบวนการออกกฎหมายได้

การร่างกฎหมาย

หลายๆ คนอาจแปลกใจเมื่อรู้ว่าแม้แต่คำแนะนำของนักเรียนมัธยมปลายก็สามารถมีบทบาทต่อการออกกฎหมายแห่งชาติของจีนได้ ข้อเสนอในปี 2563 จากวัยรุ่นในโรงเรียนมัธยมศึกษาตอนปลายที่สังกัดมหาวิทยาลัยรัฐศาสตร์และกฎหมายอีสต์ไชน่าได้รับการถ่ายทอดผ่านสำนักงานประชาสัมพันธ์ของฝ่ายนิติบัญญัติในท้องถิ่น ต่อมาข้อเสนอดังกล่าวปรากฏอยู่ในกฎหมายว่าด้วยการคุ้มครองผู้เยาว์ฉบับแก้ไขของจีน

พลเมืองยื่นข้อเสนอแนะต่อผู้แทน NPC ท้องถิ่นในเมืองถงหลิง มณฑลอันฮุย ทางตะวันออกของจีน เมื่อวันที่ 26 เมษายน 2567
(พีเพิลส์ เดลี่ ออนไลน์)

สำนักงานประชาสัมพันธ์ดังกล่าวเปิดตัวครั้งแรกในปี 2558 นับแต่นั้นมา กฎหมายมากกว่า 90% ที่ร่างหรือแก้ไขโดย NPC และคณะกรรมการถาวรได้นำข้อเสนอแนะจากสำนักงานเหล่านี้มาพิจารณา ซึ่งเป็นการรวบรวมความคิดเห็นจากธุรกิจ หมู่บ้าน และโรงเรียน เจ้าหน้าที่เรียกสำนักงานเหล่านี้ว่าเป็น “สายด่วนโดยตรง” สำหรับประชาธิปไตย

กระบวนการดังกล่าวได้รับการยกตัวอย่างในระหว่างการร่างประมวลกฎหมายแพ่งของจีน ซึ่งเป็นกฎหมายสำคัญที่ประกาศใช้ในปี 2563 ผู้คนกว่า 425,000 คนได้ส่งคำแนะนำทางออนไลน์ 1.02 ล้านรายการ ข้อความสุดท้ายได้เพิ่มส่วน “สิทธิส่วนบุคคล” เข้าไปด้วย ซึ่งถือเป็นชัยชนะของผู้สนับสนุนที่เน้นย้ำถึงความจำเป็นในการปกป้องข้อมูลส่วนบุคคล ความเป็นส่วนตัว และชื่อเสียงที่ดีขึ้นในยุคดิจิทัล

การรับรองกฎหมาย

ร่างกฎหมายจะได้รับการตรวจสอบจากคณะกรรมการถาวรของสภาผู้แทนประชาชนแห่งชาติหลายครั้ง และในบางครั้งจะถูกนำมาพิจารณาในระหว่างการประชุมใหญ่ของ NPC

แม้กระทั้งข้อระเบียบทางเทคนิคก็สามารถก่อให้เกิดการสนทนาที่ดุเดือดได้ ดั่งเช่น ในปี 2558

สมาชิกสภาได้หารือกันอย่างเข้มข้นในประโยคเดียวที่ปรากฎในร่างแก้ไขกฎหมายของจีน เนื่องจากพวกเขาพบว่าการทบทวนกฎหมายครั้งที่สามนั้นปราศจากข้อกำหนดที่ระบุว่า “ต้องกำหนดอัตราภาษีโดยกฎหมาย”

สมาชิกสภาผู้แทนประชาชนท้องถิ่นรวบรวมข้อแนะนำเกี่ยวกับนโยบายพื้นที่การเกษตรในเมืองจี๋อัน มณฑลเจียงซี ทางตะวันออกของจีน
เมื่อวันที่ 25 ตุลาคม 2567 (พีเพิลส์ เดลี่ ออนไลน์)

ทำไมรายละเอียดถึงสำคัญ

สมาชิกสภาผู้แทนประชาชนบางส่วนได้อ้างว่าอัตราภาษีเป็นองค์ประกอบสำคัญของการจัดเก็บภาษี หากไม่มีการกำหนดโดยกฎหมาย หลักการของการจัดเก็บภาษีตามกฎหมายจะถูกบั่นทอน เพื่อตอบสนองต่อข้อกังวลนี้ คณะกรรมการพิเศษของ NPC ได้ตรวจสอบข้อเสนอแก้ไขอย่างละเอียด และในที่สุดได้คืนบทบัญญัติที่กำหนดให้อัตราภาษีต้องถูกกำหนดโดยกฎหมาย

กฎหมายว่าด้วยการออกกฎหมาย (Legislation Law) กำหนดให้กระบวนการนิติบัญญัติต้องสนับสนุนและพัฒนาประชาธิปไตยแบบองค์รวมที่ประชาชนมีส่วนร่วมทั้งกระบวนการ เคารพและปกป้องสิทธิมนุษยชน รวมทั้งรักษาและส่งเสริมความยุติธรรมทางสังคม

ตั้งแต่ขั้นตอนการเสนอโครงการกฎหมายจนถึงการร่างและพิจารณาร่างกฎหมาย เสียงของประชาชนจะถูกนำมาประมวลและบูรณาการอย่างแข็งขัน ซึ่งเป็นการแสดงให้เห็นถึงประชาธิปไตยที่ประชาชนมีส่วนร่วมทั้งกระบวนการอย่างชัดเจน

อำนาจนิติบัญญัติเป็นหัวใจสำคัญของการบริหารประเทศ ผ่านการจัดระบบที่เป็นวิทยาศาสตร์และมีประสิทธิภาพ จีนมั่นใจว่าประชาชนสามารถใช้อำนาจรัฐผ่านระบบสภาผู้แทนประชาชน โดยวางอนาคตของประเทศไว้ในมือของประชาชนอย่างแท้จริง